Tekst: Karolina K. Paszkiewicz Trenerka 1-szej Pomocy Psychologicznej
„Nie zmienisz całego świata, udzielając wsparcia jednemu dziecku, ale możesz zmienić jednemu dziecku cały świat.”
Dziecku zdarzają się wszystkie te trudne sytuacje, które zdarzają się dorosłym. Pamiętajmy jednak, że dziecku jest znacznie trudniej niż dorosłym poradzić sobie samodzielnie z silnie stresującym wydarzeniem. Trudną sytuacją, w której dziecko bezwzględnie powinno otrzymać wsparcie dorosłych może być na przykład wojna, klęska żywiołowa, rozwód rodziców, wypadek, przemoc, wykluczenie, ciężka choroba, śmierć kogoś bliskiego itp.
Każdy z nas udzieliłby pomocy dziecku, które wywróciło się i rozbiło sobie głowę. Podeszlibyśmy do dziecka, zdezynfekowali i opatrzyli ranę. Wiedzielibyśmy czy ten opatrunek wystarczy, czy jednak rana jest tak rozległa, że dobrze by było, by dziecko opatrzył specjalista. Zawiadomilibyśmy rodziców lub opiekunów dziecka i pomoglibyśmy mu dotrzeć do domu lub, w razie rozległej rany, do specjalisty. Nie zostawalibyśmy dziecka bez pomocy. Gdy jednak trudne dla dziecka zdarzenie nie ujawnia się w postaci krwawiącej rany lecz na przykład w wycofaniu się dziecka lub w smutku, albo przeciwnie: w drażliwości lub agresywnym zachowaniu (względem innych lub względem siebie), wtedy wielu z nas nie tylko nie rusza z pomocą, ale nawet często obwinia dziecko i żąda od niego… aby się samo opatrzyło i przestało ujawniać objawy.
Natura przygotowała nas do tego zadania wyposażając nas we współczucie i empatię oraz w umiejętność wysyłania i odczytywania sygnałów, które informują o tym, że jest potrzebna pomoc. Niestety zdarza się, że dorośli ignorują jasne sygnały wysyłane przez dziecko albo dziecko nie wysyła jasnych sygnałów, gdyż nauczyło się, że sygnały te nie są przez otoczenie odczytywane.
DOSZA to akronim z pierwszych liter 5 kroków 1-szej pomocy psychologicznej
1.DOSTRZEŻ
2.OPIEKUJ
3.SŁUCHAJ
4.ZAINTERWENIUJ
5.ADRESUJ
AD.1 Krok pierwszy, czyli patrz i dostrzeż. Bądź uważnym na dzieci dorosłym. Uważnym na te dzieci, które znasz, ale także na dzieci nieznajome, które na przykład mogły być świadkami lub uczestnikami wypadku, ofiarą napaści lub mogły uczestniczyć w jakimś innym silnie stresującym wydarzeniu, w pobliżu którego znalazłeś/-aś się. Bądź także uważnym dorosłym w twojej rodzinie i w twoim domu, w którym czasem może dziać się coś dla dziecka trudnego, w którym rozmawia się o trudnych wydarzeniach takich jak np. wojna, w którym może zdarzyć się rozwód, choroba lub śmierć.
TEGO NIE RÓB o Nie wskazuj na dziecko, chcąc je np. pokazać innej osobie. o Nie przyglądają się dziecku natrętnie. Nie opowiadaj o dziecku w jego obecności innej osobie. Nie dopytuj innych dorosłych o szczegóły trudnego zdarzenia przy dziecku.
AD.2 Krok drugi, czyli otoczenie dziecka opieką Zapewnij dziecku fizyczne bezpieczeństwo, odsuń na przykład od miejsca wypadku, zabezpiecz, by nie było mu zimno bądź za gorąco, zadbaj o jego podstawowe potrzeby fizjologiczne. Jeśli dziecko brało udział w wypadku lub uległo wypadkowi, niezwłocznie wezwij służby medyczne, opatrz rany wymagające natychmiastowego opatrzenia i powiadom rodziców jeśli nie jesteś rodzicem lub prawnym opiekunem dziecka.
TEGO NIE RÓB o Nie przytulaj dziecka, które jest na tyle duże, że można je zapytać o zgodę i potrzebę. Nie przytulaj małego dziecka, które wyraźnie protestuje. Nie namawiaj dziecka do picia lub jedzenia jeśli odmawia. o Nie zabieraj dziecka na siłę w żadne inne miejsce jeśli to, w którym przebywacie nie jest niebezpieczne.
AD.3 Trzecim i ważnym krokiem udzielenia dziecku pierwszej pomocy psychologicznej jest uważne i empatyczne wysłuchanie go. Mówienie pomaga wyrazić emocje, przez co obniża dziecku napięcie i hamuje eskalację stresu w ciele. Wysłuchane dziecko odzyskuje spokój i poczucie bezpieczeństwa. Nawet jeśli sytuacja nadal jest trudna, dziecko czując, że ma realne wsparcie dorosłego, odzyskuje nadzieję i wiarę w to, że problemy miną, dzięki czemu łatwiej mu wrócić do równowagi.
TEGO NIE RÓB o Nie wypytuj dziecka o to co się wydarzyło. o Nie przerywaj dziecku. Nie unieważniaj reakcji dziecka mówiąc np. „nie płacz”. Nie namawiaj dziecka do mówienia, jeśli milczy. Nie poprawiaj, jeśli dziecko używa „brzydkich” słów. Nie używaj słów, które mogą być dla dziecka trudne i przez to niezrozumiałe.
AD.4 Czwarty krok udzielania pierwszej pomocy psychologicznej to interwencja, czyli podjęcie jakichś fizycznych czynności, które mają wpłynąć na polepszenie lub naprawienie sytuacji dziecka, któremu udzielasz wsparcia.
TEGO NIE RÓB o Nie oddzielaj dziecka od innych dzieci, od rodziców, od rodzeństwa, od innych bliskich osób, które dziecko zna. Nie dysponuj dzieckiem, nie dotykaj go, nie przekraczaj naturalnych granic dziecka jeśli nie jest to absolutnie konieczne dla jego bezpieczeństwa. Nie zostawiaj dziecka samego po kilku pierwszych krokach procedury udzielania pierwszej pomocy psychologicznej.
AD.5 Adresuj, czyli ostatni krok udzielania pierwszej pomocy psychologicznej, którego zadaniem jest przekazanie dziecka pod dalszą opiekę innej osobie dorosłej, która tej opieki dziecku udzieli.
TEGO NIE RÓB Nie przekazuj prywatnych lub intymnych informacji o sytuacji dziecka i zdarzeniu osobom postronnym, które nie są bezpośrednio zaangażowane w udzielanie pomocy. Nie przekazuj danych kontaktowych dziecka lub jego opiekunów osobom postronnym, które nie są bezpośrednio zaangażowane w niesienie pomocy.
